Interview met Hans Rademaker, kistenmaker met hart voor de natuur
Hans Rademaker is meubelmaker van beroep. Naast meubels maakt hij ook uitvaartkisten. Bijzondere, milieubewuste en handgemaakte kisten. Dat doet hij binnen zijn eigen bedrijf: Ibis Productvernieuwers. Als eindexamenopdracht
voor de Kunstacademie ontwierp en produceerde Hans ooit zijn eigen kist. Nu maakt hij de Ibis Hillig Meer uitvaartkist en opbaarplank. In deze nieuwsbrief laten we u graag kennismaken met een bevlogen man, die veel passie heeft voor zijn vak.
Na een technische opleiding werktuigbouw en een aantal jaren werkervaring in die richting, maakte Hans uiteindelijk toch de overstap naar de kunstacademie. Hij miste het ontwerpen, het creëren en uitvinden. “Iets moois maken”, zoals hij zelf zegt. Productvormgeving, dat moest het maar worden, want naast ontwerpen en creëren moest er natuurlijk wel geld verdiend worden. De beeldende kunst was te ver van zijn bed. “Op de kunstacademie heb ik leren kijken en mijn eigen vormgevingsvisie ontwikkeld”, vertelt hij. “Een reclame-uiting van een uitvaartverzekeraar bracht me op het idee om als eindexamenopdracht mijn eigen kist te maken. Die reclames van uitvaartmaatschappijen laten zien, hoe graag wij alles uit handen willen geven. Zo’n maatschappij, die regelt alles, behalve de rouwverwerking. De crematie duurt 20 minuten, daarna krijgt iedereen een kopje koffie en dan kan men weer naar huis. De sfeer in de crematoria is koel en de ruimtes zijn clean. Mensen vergeten waar het om gaat; het verwerken van verdriet, terugkijken en verder gaan. Dáár gaat het tenslotte om, bewust afscheid nemen van iemand van wie je houdt.”
Boekenkastkist
De dood moet meer bij het leven worden betrokken, vindt Hans. “Ik had een icoon nodig om deze discussie aan te zwengelen. Daarvoor moest ik eerst zelf eens kijken naar mijn eigen leven en dood, dus besloot ik mijn eigen kist te maken.” Moeilijk en best heftig om opeens zo over het leven en de dood na te denken, maar daarnaast ook een verrijking, vertelt Hans. “Ik praat nu veel makkelijker over de dood dan voorheen. Mijn boekenkastkist, een combinatie van een kist en een boekenkast, is ontstaan uit de gedachte dat een boekenkast de weerspiegeling is van de inhoud van een persoon. Wanneer je bij iemand thuis bent, kun je uit zijn boekenkast aflezen wat voor iemand het is. Een boekenkast is het omhulsel van de boeken en het lichaam is het omhulsel van de ideeën die de mens in zich heeft. Op die manier verbind ik het leven met de dood, het omhulsel met de inhoud en zo krijgt de kist betekenis. Dat vind ik erg belangrijk, die verbinding. Alles wat in en aan mijn kisten zit, zit er niet voor niets. Zo krijgt het een soort eeuwigheidswaarde, hoop ik.”
De eerste opbaarkist
Na flink wat exposities met zijn boekenkastkist, kwam Hans begin jaren negentig in contact met mensen van De Ode, de eerste uitvaartwinkel in Amsterdam. Zij wilden, net als Hans, iets veranderen in de uitvaartwereld en besloten dit van binnenuit te doen. Ze startten een eigen uitvaartonderneming. Samen met De Ode heeft Hans toen zijn eerste opbaarplank ontworpen. En zo rolde Hans in het kistenmakersvak. Voor de opbaarplank ontwikkelde Hans ook een kap – wel zo fijn bij het begraven – waarbij steeds meer mensen zelf het graf deels wilden dichten. De eerste opbaarkist was geboren: een soort tussenvorm van een draagbaar en een traditionele kist, met een open karakter. Het zorgt voor verbinding met de overledene. “Je kunt zo echt naast iemand gaan zitten en nog bij iemand zijn”, legt Hans uit.
Van boom naar kist naar boom
De samenwerking met Hillig Meer was een logische. “Er was direct een klik”, herinnert Hans zich. “Op Hillig Meer klopt 
het! Daar is de verbinding waar ik altijd naar op zoek ben heel duidelijk zichtbaar. De uitvaartkisten en opbaarplanken die ik voor Hillig Meer maak, zijn biologisch afbreekbaar en gemaakt van de bomen op het landgoed. Het hout gaat hier dus ook weer de grond in. En zo is de cirkel rond, hoe mooi is dat!” Hans vindt dat de dingen moeten worden gemaakt, daar waar ze ook worden gebruikt. Hij is milieubewust. Vanuit zijn eerdere werk voor Milieudefensie houdt hij bij alles wat hij doet rekening met de impact op het milieu, zonder daarin te star of te streng te worden. “Het gaat erom waar je begint”, zegt Hans. “Beginnen met een ideologie, zonder het verdienmodel uit het oog te verliezen. Er moet natuurlijk wel een boterham verdiend worden, maar dan wel graag met zorg en aandacht.”
Het hout vertelt mij wat ik moet doen
Inspiratiebron voor de Ibis Hillig Meer uitvaartkist is het Drentse landschap met zijn schuren van ruwe, zwarte, houten planken. “Een mooie mix van natuur en cultuur. Dat past bij mij en bij waar ik mee bezig ben: het vormgeven met respect voor dat wat er al is. Het hout vertelt mij wel wat ik moet doen. De Hillig Meer kisten zijn gemaakt van Douglas-spar. Hout met een mooie warm oranje gloed. In de vormgeving van de opbaarplanken en opbaarkisten zoek ik de balans tussen natuur en cultuur. Waar het kan – bijvoorbeeld in de zijkanten – laat ik de boom de boom. Op andere plaatsen zoek ik naar mooie verhoudingen en vormen. Het is aardig wat werk om een 
kist te maken, vooral het uitzoeken van het hout en de dikteverschillen in de planken maken dat er meer uren in gaan zitten dan in een industrieel vervaardigde kist. Ik vind het belangrijk dat ik zo’n kist met echte aandacht kan maken. Dat voel je dan ook in het eindresultaat. Ik hoop dat dat wat troost geeft, want uiteindelijk is liefde en aandacht het enige waar het in leven om gaat.”
Het verschil maken
Naast het maken van meubels en kisten, geeft Hans ook nog les op de kunstacademie in Utrecht. “Tijdens mijn werk heb ik veel contact met mensen. Uiteraard met studenten, maar ook met mensen die een kist komen uitzoeken. Dat laatste is soms best heftig, maar ik voel dat ik een verschil kan maken, alleen al door er te zijn. En dan kan ik daarnaast ook nog, met alle dingen die ik maak en creëer, Willie Wortel spelen. Kortom: Dit is echt mijn vak!”
Lees de andere berichten uit de voorjaarsnieuwsbrief 2015 >>
Geplaatst in Alle berichten