Natuurbegraven in ontwikkeling

Natuurbegraafplaatsen bestaan in Nederland sinds halverwege de vorige eeuw, maar in de afgelopen jaren heeft het begraven in de natuur een vlucht genomen. Natuurbegraafplaats Hillig Meer bestaat deze maand 4 jaar. Er is veel gebeurd in die tijd. Tijd om eens te kijken naar hoe het natuurbegraven in Nederland zich ontwikkelt.

Trend: meer initiatieven

Op het moment zijn er steeds meer initiatieven voor nieuwe natuurlijke begraafplaatsen. Er zijn zeer diverse plannen, variërend van een natuurbegraafplaats op het terrein van een verlaten steenfabriek tot natuurbegraven in de duinen.

Sommige plannen zijn opgesteld door enthousiaste groepen bewoners, maar ook gemeenten en uitvaartorganisatie onderzoeken het beginnen van een natuurbegraafplaats. Sinds enige jaren is ook Natuurmonumenten actief met natuurbegraven. Dit doen ze samen met het bedrijf Natuurbegraven Nederland die enige begraafplaatsen in Nederland exploiteert.

Niet elk initiatief is succesvol. Niet ieder gebied leent zich ervoor om een natuurbegraafplaats te beginnen. Met name de grondwaterstand is een belangrijke voorwaarde. Daarnaast weten wij uit ervaring wat er allemaal komt kijken bij het beginnen van een natuurbegraafplaats. Aan de oprichting van Hillig Meer ging een voorbereiding van vier jaar vooraf.

Sommige nieuwe initiatieven spelen in bestaande natuurgebieden van bijvoorbeeld Natuurmonumenten. In andere gevallen wordt landbouwgebied omgevormd naar nieuwe natuur.

Stijgende interesse

Er is een groeiende groep mensen geïnteresseerd in natuurbegraven, maar veruit de meeste mensen kiezen voor cremeren. Ongeveer 65% van de mensen kiest voor crematie en begraven heeft een marktaandeel van 33%. Naar schatting anderhalf procent kiest nu voor een begrafenis in de natuur.

Zowel de Landelijke Organisatie Begraafplaatsen (LOB) als de branchevereniging hebben onderzoek gedaan naar de toekomst van natuurbegraven. De Brana schat de potentie op 5%, terwijl de LOB heeft becijferd dat tien procent van de mensen interesse heeft. In Engeland, waar natuurbegraven al tientallen jaren bestaat, kiest ongeveer drie procent van de mensen voor deze vorm van begraven.

Branchevereniging

De term ‘natuurbegraafplaats’ is niet beschermd. In theorie kan iedere begraafplaats zich zo noemen. Met oog hierop en op het stijgende aantal natuurbegraafplaatsen en initiatiefnemers, vinden wij het een goede ontwikkeling dat er een branchevereniging is opgericht. De Brana bewaakt de kwaliteit, continuïteit en profilering van deze heel specifieke maatschappelijke voorziening.

De vereniging heeft een gedragscode ontwikkeld om de natuurbeleving en de continuïteit van de begraafplaatsen te borgen. Zo stelt de Brana haar leden verplicht dat deze een toekomstfonds inrichten om het natuurbeheer in de toekomst te kunnen garanderen. Hillig Meer werkt al sinds de oprichting met een dergelijk fonds.

Tegenstand en kritiek

Zoals vaker bij ontwikkelingen in Nederland het geval is, zijn er ook tegenstanders. Met name rondom een aantal (niet gerealiseerde) initiatieven zijn omwonenden acties gestart uit angst voor veranderingen in het bos in hun directe omgeving. De kritiek richt zich met name op de veranderende beleving. Tegenstanders vrezen een ‘grafstemming’. We begrijpen best dat deze angst bestaat als er een begraafplaats grenzend aan je achtertuin wordt gerealiseerd.

Helaas richten deze acties zich soms ook op natuurbegraven in het algemeen. Zo wordt bijvoorbeeld het positieve effect op de natuur in twijfel getrokken. We proberen in gesprek te blijven met deze critici. Onze ervaringen met omwonenden zijn positief. Mensen uit de omgeving zijn hier juist positief en betrokken, bijvoorbeeld als vrijwilliger.

Visie Hillig Meer en Heidehof

Landgoed Heidehof is in de jaren na de oorlog ernstig in verval geraakt. Stichting Heidehof is de organisatie die sinds 1996 dit landgoed beheert waar Hillig Meer onderdeel van uitmaakt. Sindsdien gaat het weer beter met de natuur in het gebied. De soortenrijkdom is toegenomen en er zijn grote stukken bos aangeplant.

In de visie van Heidehof zou natuurbegraven gericht moeten zijn op het verhogen van de natuurkwaliteit en herstel van de relatie tussen mens en natuur. Dankzij natuurbegraven hebben wij de natuur een belangrijke kwaliteitsimpuls kunnen geven en ziet de toekomst van het natuurgebied er rooskleurig uit.

Vanuit die visie is Heidehof nu bezig met het onderzoeken van nieuwe gebieden waar we natuurbeheer hand in hand willen laten gaan met natuurbegraven.

Geplaatst in Alle berichten, Hillig Meer, Natuur